09.01.2019

 

 

Як заявіў у каментары Belsat.eu архімандрыт Кірыл (Гаварун), прафесар Мэрымаўнцкага ўніверсітэту Лаёлы ў Лос-Анджэлесе, сёньняшнія падзеі сьведчаць аб тым, што абраная Канстанцінопальскім патрыярхатам стратэгія будаваньня новай царкоўнай структуры на падмурку строгай кананічнасьці сябе апраўдвае.

 

«У рэшце рэшт, гэта прывядзе да таго, што легітымнасьць новай Царквы будзе адпавядаць яе легальнасьці», — заявіў ён.

 

 

Паводле архімандрыта, ні статут новай Царквы, ні Томас не адрозьніваюцца ў паўнамоцтвах і суверэннасьці ад іншых аўтакефальных Цэркваў, якія былі ўтвораныя ў XIX – XX стагоддзях на Балканах і ва Ўсходняй Еўропе. Больш за тое, яна значна больш незалежная ад дзяржавы за такія аўтакефаліі.

 

Гэтак, адзначыў Кірыл (Гаварун), Эладзкая Царква была абвешчаная аўтакефаліяй проста ўказам караля, які адначасова абвяшчаўся яе кіраўніком, а япіскапаў якой прызначаў урад.

 

«Гэта была беспрэцэдэнтная, нават у параўнаньні з Сярэднявеччам, форма прыгнёту Царквы дзяржавай. Безумоўна, ні пра што такое ня ідзе гаворка ва ўкраінскім выпадку. Гэта вельмі мяккая форма сімфоніі і ў параўнаньні з папярэднімі выпадкамі», — заявіў суразмоўца.

 

Разам з тым архімандрыт прызнаў, што да новай Царквы пакуль ня вельмі ахвотна далучаюцца прадстаўнікі Ўкраінскай Праваслаўнай Царквы Маскоўскага патрыярхату — два япіскапы і менш за 40 парафій з моманту сабора. Прычыны палягаюць у тым, што толькі з сёньняшняга дня (з моманту атрыманьня Томасу) Царква можа лічыцца створанай.

 

«Шмат хто чакаў гэтага дня. Паглядзім, што будзе, пачынаючы з заўтрашняга дня і ў нейкай агляднай будучыні», — падкрэсьліў эксьперт.

 

Таксама, дадаў ён, яшчэ да канца незразумелыя механізмы пераходу ў новую Царкву і «многія чакаюць сфармаванага выразнага алгарытму, па якім можна перайсьці ў Царкву, не губляючы сваіх папярэдніх магчымасьцяў і рэсурсаў».

 

 

Складана ацэньваць пакуль і персьпектывы міжнароднага прызнаньня Праваслаўнай царквы Украіны. Але, упэўнены Кірыл (Гаварун), «пытаньне стаіць ня ў тым, ці будзе новая Царква прызнана, а ў тым, калі яна будзе прызнаная».

 

На яго думку, працэс будзе паступовым. Але «гэта ня будзе працягвацца некалькі дзесяцігоддзяў, як у выпадку многіх іншых памесных Цэркваў». Ужо ў гэтым годзе новая Царква можа быць прызнана грэцкімі Цэрквамі (Эладзкай, Кіпрскай і іншымі) і, магчыма, Румынскай.

 

Прычыны таго, што Канстанцінопаль актыўна ўключыўся ў працэс наданьня аўтакефаліі ПЦУ, архімандрыт бачыць у яго імкненьні «зьмяніць той статус-кво, які ўжо быў ня цалкам функцыянальны». Праваслаўная Царква ў сьвеце разьядналася — балканізавалася і ператварылася ў канфедэрацыю, што выявілася падчас Усеправаслаўнага сабора на Крыце ў 2016 годзе, які некаторыя Цэрквы праігнаравалі, а рашэньні якога «апынуліся вельмі слабымі» з прычыны адсутнасьці згоды паміж праваслаўнымі Цэрквамі. Эксьперт асабліва падкрэсьліў, што здарылася гэта задоўга да Кіеўскага сабора і ўкраінскай аўтакефаліі.

 

«На мой погляд, Канстанцінопальскі патрыярхат выкарыстоўвае ўкраінскае пытаньне, каб пераадолець гэты крызіс», — заявіў суразмоўца. Бо рашэньнем Канстанцінопальскага патрыярхату статус-кво радыкальна зьменены.

 

Таму, мяркуе ён, у статуце новай Царквы яна называецца не ўкраінскай, а менавіта Царквой Украіны.

 

«Нацыяналістычныя элементы, якія глыбока праніклі ў большасьць памесных Цэркваў, ад пачатку былі выключаныя Канстанцінопалем з асноватворных дакументаў новай Царквы. Гэта частка стратэгіі Канстанцінопаля па зьмяненьні агульнаправаслаўнага ландшафту і па выкараненьні з яго этнафілетызму і канфедэратызму», — падкрэсьліў прафесар.

 

 

Цяпер адзін з галоўных выклікаў для ПЦУ — не ператварыцца ў нацыяналістычную Царкву.

 

«Захаваць той характар, які быў закладзены ў новую Царкву Канстанцінопалем, каб заставацца адзінай структурай, адкрытай розным групам, якая б не атаясамлівалася з нейкімі нацыянальнымі ці нават нацыяналістычнымі праграмамі», — адзначыў Кірыл (Гаварун).

 

Таксама новая Царква мусіць дэманстраваць адкрытасьць на міжправаслаўным узроўні. Бо ў праваслаўным сьвеце з ёй зьвязваюць надзеі на станоўчыя зьмены ў агульнаправаслаўным кантэксьце. І хоць суразмоўца ня ўпэўнены, што ў сёньняшнім стане ўкраінская Царква здолее генераваць такія зьмены, але «надзея застаецца». І ад гэтай адкрытасьці будзе залежаць, наколькі яна можа стаць кропкай зьмяненьняў і росту.